Stvaralaštvo i događaji Varvarina
Ova tena vodi kroz manifestacije i događaje Varvarina, kojih ima ne mali broj. Za relativno malu opštinu, koja ne može da se pohvali značajnim privrednim kapacitetima, reklo bi se da su njeni stanovnici ipak više nego agilni i kreativni. Najveći broj svih ovih manifestacija pokrenute su pre svega u vidu inicijative pojedinaca ili udruženja građana, što je svakako više nego ohrabrujuće.
Neke manifestacije su postojale duže, neke od njih kraće, dobar deo njih je i danas aktivan. Ova godina je nažalost dovela do diskontinuiteta, posebno za novoosnovane, ali potreba za njima postoji, kao i nada da će što pre biti organizovana nova okupljanja. Svaka od manifestacija je na svoj način doprinela tome da život u varvarinskom kraju bude bogatiji i sadržajniji.
Čini se da je najveći nedostatak sa kojim se suočavaju sve ove manifestacije, tačnije njihovi organizatori, nedostatak institucionalne podrške u vidu Turističke organizacije, koju Varvarin nema. Podrška Opštine Varvarin nesumnjivo postoji, koja je pokrovitelj gotovo svih manifestacija. One su zasita raznovrsne, gotovo svaka mesna zajednica ima više njih, i mogu se svrstati u različite kategorije.
Kulturno-umetničke manifestacije
Kada su u pitanju manifestacije iz oblasti kulture, umetnosti imuzičko-scenskog stvaralaštva, veliki broj njih ima tradiciju koja se neguje decenijama. Sa druge strane, jedan deo njih je obeležio deceniju koja je na izmaku, i zabeležio po deset jubilarnih izdanja. Svaka od njih je postala svojevrstan brend, ne samo za svoju mesnu zajednicu, već i šire, budući da okupljaju učesnike iz regiona ili čitave zemlje.
Temnićki natpis
“Temnićki natpis” je jedna od najdugotrajnijih manifestacija i zaštitni znak ovog kraja. Inicijativa je pokrenuta je 1995.godine od strane književnika Toplice Simića, Brativoja Markovića, Borislava Radosavljevića, Nikodija Spasića i Đorđa Petkovića. Ovo je manifestacija koju danas organizuje Opštinska biblioteka Varvarin, poznata i kao Kulturno leto.
Manifestacija “Temnićki natpis” se vremenom razvila u jedinstven koncept vezan za Varvarin koji okuplja likovne, književne i muzičke sadržaje. Kao takav postoji više od dve decenije i tokom trajanja organizuju se likovne kolonije, književne večeri i literarni konkursi, promocije i različiti kulturno-umetnički programi na letnjoj sceni u centru varoši.
Na izvoru kraj kisele vode
“Na izvoru kraj kisele vode” je najstarija manifestacija temnićkog kraja koja se svake godine održava u mesnoj zajednici Orašje. Tradicionalno se održava svake godine oko Svetog Save, a poslednje izdanje je od 1. februara ove godine. Tada je u Domu kulture u Orašju 62. put po redu održana ova manifestacija, u organizaciji mesne zajednice Orašje, KUD “Vuk Karadžić” iz Orašja i Opštine Varvarin.
Manifestacija predstavlja takmičenje pevača amatera, koji nisu afirmisani i nemaju muzička izdanja. Program je takmičarskog karaktera, takmičare ocenjuje stručni žiri koji na kraju proglašava pobednika. U revijalnom delu programa učestvuje uvek KUD “Vuk Karadžić”. Manifestacija je više puta nagrađivana od strane Opštine, Okruga i Republike kao najstarija manifestacija ovog tipa u Srbiji.
Povedi kolo delijo
Sabor Preobraženja Gospodnjeg pod nazivom „Povedi kolo delijo“ je manifestacija koja se tradicionalno organizuje u Bačini od 2009.godine. Organizatori manifestacije su mesna zajednica Bačina i KUD “Dejan Miletić” iz Bačine, koje ima tradiciju pola veka postojanja, pod pokroviteljstvom Opštine Varvarin.
Program manifestacije je revijalnog karaktera. U njemu učestvuje kulturno-umetničko društvo iz Bačine kao domaćin, i ansambli iz opštine i regiona koji nastupaju kao gosti manifestacije. Ona se tradicionalno održava 19.septembra na platou ispred Doma kulture u Bačini, kada se slavi Preobraženje, što je i seoska bogomolja.
Moravske večeri
“Moravske večeri” su dvodnevni etno-festival koji je takođe obeležio deceniju koja je skoro za nama, uz 10 jubilarnih izdanja. Kulturno-umetničkom i muzičkom delu programa manifestacije prethodi takmičenje sportskih ribolovaca na Moravi, kao i žurka za mlade. Finale programa “Moravskih večeri” predstavljaju nastupi kulturno-umetničkih društava i poznatih izvođača narodne muzike.
Manifestacija se tradicionalno organizuje krajem avgusta, uoči Velikogospojinskog vašara u Varvarinu. Svake godine je okupljala veliki broj ljubitelja folklora, izvorne muzike i harmonike. Organizatori manifestacije su mesne zajednice Grad Varvarin i Selo Varvarin. O atraktivnosti iste govori da se našla kao deo emisije “Sa Tamarom u akciji”, koja promoviše najinteresantnije sadržaje lokalne zajednice.
Dani Dragića Joksimovića
“Dani Dragića Joksimovića” su naučni skup koji se održava u Bačini, odakle je ovaj advokat rodom, i gde je osnovao prvu biblioteku u Temniću. Dragić Joksimović je danas zapamćen kao advokat koji je na sudskom procesu branio generala Dražu Mihailovića. On jeste pripadao Demokratskoj stranci do Drugog svetskog rata, i ta ubeđenja zadržao, ali je zbog ovoga pao u nemilost komunističke vlasti.
Na skupu učestvuju eminentni istoričari iz Srbije, a tom prilikom se predstavljaju različite publikacije, pre svega tematski zbornik koji se odnosi na Temnić. Ova manifestacija se održava od 2002.godine, bliži se svom jubilarnom 20-om okupljanju. Organizuje se u saradnji mesne zajednice Bačina, Opštinske biblioteke Varvarin i Opštine Varvarin, a domaćin je osnovna škola “Sveti Sava” u Bačini.
Međuokružna smotra folklora
Međuokružna smotra seoskih folklornih ansambala 5 okruga – Rasinskog, Moravičkog, Raškog, Pomoravskog, Šumadijskog, i od 2020. godine i Niškog okruga. Organizator manifestacije je KUD “Vuk Karadžić” iz Orašja i Mesna zajednica Orašje, a pokrovitelj Opština Varvarin. KUD “Vuk Karadžić” osnovano je 1952. godine i taj podatak čini ga najstarijim društvom u opštini Varvarin.
Takmičenje se održava već 16 godina na letnjoj pozornici u Orašju, u dvorištu Doma kulture. Program je takmičarskog karaktera, ali počinje revijalnim defileom svih učesnika. Takmičare ocenjuje žiri koji čine predstavnik Saveza amatera Srbije, etnolog i druga stručna lica, koja proglašavaju pobednika smotre. Najbolje plasirani odlaze na finalnu republičku smotru folklora.
Susreti sela
Susreti sela su trajnija manifestacija opštine Varvarin, koja ima višedecenijsku tradiciju. I njen format se kroz vreme menjao, masovnost odziva mesnih zajednica, scenski programi i broj učesnika na sceni. I dalje je ovo manifestacija koja okuplja najmasovniji broj učesnika, i jedna od svetlijih tačaka kada je kulturno-umetnički život Srbije u pitanju.
Najkonstantniji učesnici manifestacije su mesne zajednice Selo Varvarin, Orašje, Bačina, Obrež, Bošnjane, Gornji Katun i Donji Katun, Maskare i Zalogovac, a nekih ranijih godina deo manifestacije bile su i mesne zajednice Toljevac, Donji Krčin i Izbenica. Više predstavnika opštine Varvarin, kao pobednici manifestacije, osvajali su nagrade i priznanja na regionalnim i republičkim smotrama.
Bogojavljensko plivanje za Časni Krst
Bogojavljensko plivanje za Časni Krst je manifestacija koja se organizuje u celoj Srbiji, pod pokroviteljstvom Srpske pravoslavne crkve. Svečanost se obeležava na dan Bogojavljenja 19.januara, i tradicionalno plivanje za Časni krst se organizuje na Velikoj Moravi, na nekom od splavova koji se nalaze na reci u Selo Varvarinu.
Plivanju prethodi praznična liturgija u Hramu Uspenja Presvete Bogorodice u Varvarinu. Nakon liturgije se organizuje litija koja polazi od hrama i kreće ka Velikoj Moravi. Manifestacija svake godine okuplja veliki broj takmičara kao i pratilaca koji im pružaju podršku. Svi posetioci mogu da uživaju u toplim napicima, čaju, kuvanom vinu i grejanoj rakiji.
Dan Opštine Varvarin
Dan Opštine Varvarin se obeležava kao sećanje na Varvarinsku bitku, jednu od najslavnijih bitaka Prvog srpskog ustanka iz 1810. godine. Tradicionalno se obeležava 23.septembra, na dan kada je bitka okončana pobednički, a na isti dan osnovna škola “Jovan Kursula” u Varvarinu obeležava Dan škole. Manifestacija se organizuje u Sastavcima, na mestu gde se vodila bitka, i u velikoj sali Doma kulture.
Obeležavanje počinje održavanjem Svete liturgije i polaganjem venaca u spomen parku Sastavci. Nakon toga se održava centralna proslava na kojoj se uručuju Plakete Opštine Varvarin zaslužnim pojedincima za doprinos u radu i boljitku zajednice. Manifestaciji prisustvuju brojni gosti iz susednih opština i gradova Srbije, privrednici, predstavnici Vojske Srbije, kulturnog, političkog i javnog života.
Privredno-turističke manifestacije
Istorija privredno-turističkih manifestacija je kraća u odnosu na kulturno-umetničke, međutim, one su takođe okupile jako veliki broj učesnika, posebno izvan opštine, pa i zemlje. Takođe, kao svoj integralni deo one imaju promociju narodne kulture i stvaralaštva, ali je akcenat pre svega na aktuelnim delatnostima, zbog čega predstavljaju zasebnu celinu.
Etno festival
“Etno festival” u Varvarinu je jedan od najznačajnijih kulturnih događaja sadašnje decenije. Prošle jeseni je organizovan 10. jubilarni Etno festival, u organizaciji Opštine Varvarin, koji je doneo i najmasovniji odziv, kao i najširu lepezu sadržaja. U vreme trajanja festivala varoš dobija sajamski karakter, dekorisana je brojnim štandovima izlagača i učesnika, ispunjena velikim brojem izvođača i posetilaca smotre.
Kategorije su brojne i raznovrsne, mogu da budu takmičarskog i revijalnog karaktera. Neke od njih su za najlepši ručni rad, originalni vez, najukusniju domaću trpezu, najlepši srpski sto, najbolju domaću zimnicu, domaći specijalitet sarmu, najslađe torte i kolače, najbolj apića, nagolju srpsku rakiju, stare zanate i druge kategorije. Na kraju manifestacije se proglašava sveukupni pobednik festivala.
Toljevačka kupusijada
“Toljevačka Kupusijada” je manifestacija u organizaciji Udruženja građana “Disićeva tradicija Toljevac”, mesne zajednice Toljevac i pod pokroviteljstvom Opštine Varvarin. Tokom svoja dva prethodna izdanja okupila je preko 40 ekipa iz okolnih sela i gradova, ali i iz Severne Makedonije, Bugarske, Italije, Republike Srpske.
Glavni cilj ove manifestacije je očuvanje tradicije Temnićkog kraja, oživljavanje srpskog sela, kao i promocija prirodnih lepota i turističkih potencijala Gornjeg Temnića i ovog dela Šumadije. Naravno, isto kao i druženje i okupljanje, što joj daje posebn notu. Program je takmičarskog karakera, uz prisustvo brojnih ekipa, uz prateći program u revijalnom delu, vokalne soliste i likovnu koloniju.
Parcanska “Gulašijada”
Tokom septembra u Parcanu se održava “Gulašijada”. Ova manifestacija je pokrenuta iz čistog entuzijazma pojedinaca, uz minimalnu podršku lokalne zajednice, ali je privukla veliko interesovanje takmičara i posetilaca. Do sada su održane tri “Gulašijade”, od 2017-2019.godine.
Manifestacija okuplja učesnike iz okolnih mesta, kao i iz Kruševca, Trstenika, Kraljeva. Ekipe se nadmeću u spremanju gulaša po sopstvenom receptu. Stručni žiri ocenjuje je najbolje priprmljen gulaš, i dodeljuju se nagrade za prva tri osvojena mesta. U okviru „Gulašijade“ orgranizuje se i prigodan muzički program, kao i prateća takmičenja.
Džemijada i Juhorske vile
Prva džemijada održana je 2019.godine u Obrežu, pod imenom “Džemijada 2019”. Nažalost je ovogodišnja situacija sprečila da se odmah ponovi. Organizator obreške “Džemijade” je Udruženje žena “Juhorske vile”, uz podršku Mesne zajednice Obrež, Opštine Varvarin, i KUD “Kolo” iz Obreža. Kulturno-umetničko društvo je bilo zaduženo za revijalni deo programa manifestacije.
Manifestacija je bila održana u dvorištu OŠ “Mirko Tomić” u Obrežu. Za sve učesnike “Džemijade” pripremljen je materijal za pravljenje džema kao i svo posuđe, zahvaljujući velikom odazivu sponzora koji su podržali manifestaciju. Pripremljene su i odgovarajuće nagrade, pošto je takmičarskog karaktera. Džem je prodavan po simboličnoj ceni, a sav prihod doniran u humanitarne svrhe.
Dani berbe
“Dani berbe” su manifestacija koja je nastala kao proizvod uspešne saradnje Udruženja žena “Lada” i vinarije “Bačina vino”. Ove godine je održana po drugi put, uprkos aktuelnoj situaciji, uz prisustvo mnogobrojnih gostiju iz sveta privrede i kulture našeg kraja. Prisutni su bili i gosti iz Švedske, kao i pomoćnika ambasadora Švedske u Beogradu Anet Jorgensen.
Priređuju se različite radionice, ove godine u okviru projekta”Korak po korak u susret budućnosti našeg kraja”. Cilj manifestacije je da upozna posetioce sa lepotom i mogućnostima za privredni i turistički napredak ovog kraja. Pored toga i da saznaju koja su najbolja vina i tehnologije za njihovu proizvodnju. Za kulturno umetnički deo programa zadužena su kulturno-umetnička društva.
Dani obrednog hleba
“Dani obrednog hleba” su manifestacija kojom se svečano otvara Novogodišnji vašar. Prvo izdanje je organizovano u prostorijama Opštinske biblioteke Varvarin, a već sledeće u holu Hale sportova STC centra “Temnić”, zbog masovnosti učesnika. Deo programa su pekarski proizvodi, slavski kolači, svi obredni hlebovi, cvetni, novogodišnji i božićni aranžmani, kao i radovi slikara naivaca.
Učesnici mogu da predstavljaju različite proizvode, počev od hleba, slavskih kolača i poslastica, kao i rukotvorina karakterističnih za novogodišnju i slavsku trpezu. Od drugog izdanja manifestacija ima i takmičarski deo, koji prati stručni žiri i dodeljuje nagrade. Za organizaciju manifestacije od 2017.godine je zaduženaOpština Varvarin, a za kulturni deo programa učenici Srednje škole Varvarin.
Sportsko-rekreativne manifestacije
Kada su manifestacije sportskog karaktera u pitanju, one se pre svega odnose na turnire u malom fudbalu i slične sporstke događaje. Ovo je kategorija u kojoj ima zaista prostora za napredak, zbog potencijala koje opština ima i kada su sami sportovi u pitanju, ali isto tako i zbog terena koju su savršeni za realizaciju različitih sportskih i rekreativnih aktivnosti, u zatvorenom i na otvorenom.
Novogodišnji turnir u malom fudbalu
Veliki novogodišnji turnir u malom fudbalu – futsalu, poznat i kao “Petoparac” organizuje Sportsko – turistički centar “Temnić”. Turnir se već nekoliko godina održava u seniorskoj, veteranskoj, kadetskoj i pionirskoj konkurenciji. Počinje krajem novembra i završava se u vreme novogodišnjih praznika.
Organizuje se pod pokroviteljstvom Opštine Varvarin, u Hali sportova u Varvarinu. Na ovoj sportskoj manifestaciji učestvuju brojne ekipe iz varvarinskog, kruševačkog i paraćinskog kraja. Budući da je takmičarskog karaktera, na kraju turnira se najboljim ekipama i pojedincima dodeljuju nagrade.
Memorijalni turnir Dragan Tomašević
Memorijalni turnir “Dragan Tomašević” nosi ime policajca koji je pre dve decenije, 08. januara 1999. godine, izgubio život na Kosovu i Metohiji. Turnir se već devet godina svakog januara održava u Hali sportova STC “Temnić”, u organizaciji Policijske stanice Varvarin.
Turnir okuplja brojne ekipe pripadnika policije, pre svega iz Rasinskog okruga. Pored ekipe domaćina iz PS Varvarin, na turniru učestvuju i ekipe PS Aleksandrovac, PS Brus, PS Trstenik, PS Ćićevac, Policijske uprave Kruševac, Policijske ispostave Kruševac i drugih stanica.
Obreško sportsko leto
Turnir u malom fudbalu pod nazivom “Obreško sportsko leto” organizuje se tokom avgusta na sporstkim terenima u mesnoj zajednici Obrež. Učestvuju brojne ekipe sa teritorije opštine Varvarin i okolnih mesnih zajednica paraćinske opštine, a takmiče se u kategorijama pionira, kadeta i seniorskoj.
Memorijalni turnir u šahu Dušan Kostić-Koča
Memorijalni šahovski turnir pod nazivom “Dušan Kostić-Koča” je po prvi put održan u prostorijama Hale sportova STC “Temnić” 2019.godine. Šahovski klub “Temnić” inače često uzima učešće na raznim takmičenjima i turnirima, a u organizaciji Opštine Varvarin održava se i Božićni šahovski turnir.
Zabavno-edukativne manifestacije
Ova kategorija manifestacija je pre svega orijentisana na mlade, i omogućava im različite zabavne kao i edukativne sadržaje. Teme i potencijali su neiscrpni, mada se većina ovih manifestacija realizuje u okviru određenih projekata. Deo njih ima potencijala da prerastu u samostalne manifestacije i brendove koji bi bili namenjeni i mladima izvan opštine Varvarin.
Varvarin FEST
Letnji Muzicki Festival “Varvarin FEST” pokrenut je na inicijativu neformalna omladinska grupa DMP iz Varvarina 2011. godine. Prvi festival je održan 2012.godine u avgustu, na prostoru gradića tržnog centra Varvarin. Organizovan je u saradnji sa Kancelarijom za mlade Varvarin, uz finansijsku podršku Ministarstva Omladine i Sporta kroz program “Mladi su zakon”.
Festival je trajao 3 dana, i realizovan je uz pomoć brojnih volontera i aktivista Kancelarije za Mlade Varvarin. Kroz festival je tokom trajanja prošlo više hiljada učesnika, i brojni izvođači i DJ-evi sa domaće i međunarodne muzičke scene. Sakupljan je i dobrotvorni prilog koji je kasnije uplaćen na račun dece korisnika socijalne pomoći. Festival je bio jedan od najpoznatijih brendova Varvarina.
Završna priredba vrtića “Naša radost”
Svake godine se u Varvarinu tradicionalno organizuje završna priredba vrtića “Naša radost”. Ranijih godina su se priredbe održavale u vrtiću, kao i na gradskom poligonu, a poslednjih godina se standardno organizuju u Hali sportova STC “Temnić”. Centralnom delu programa prethodi defile malih izvođača kroz Varvarin, do mesta gde se program održava.
U programu uvek učestvuje više stotina mališana, svih grupa od jaslene i mlagih grupa do predškolaca koje ova priredba ispraća na dalje školovanje i nove korake. Priredbe su tematske, predstavljaju spoj različitih aktivnosti, igre, pesme i glume. Svake godine vaspitači gradske i seoskih vrtićkih grupa sa svojim mališanima stvaraju novu magiju za brojne posetioce.
Festivalčić
Festival dečijeg filma “Festivalčić” se realizuje u okviru projekta prvog opštinskog Akcionog plana za prevenciju ranog napuštanja obrazovanja i izlaska iz sistema obrazovanja. Za organizaciju festivala je zadužena Opština Varvarin koja obezbeđuje prigodne nagrade učesnicima.
Festival je takmičarskog karaktera, i učesnicima se dodeljuju nagrade. Na festivalu svi đaci škola Opštine Varvarin imaju priliku da kroz film iskažu svoje ideje i stavove, a na zadate teme konkursa koje se definišu svake godine. Dodela nagrada se organizuje u velikoj sali Doma kulture u Varvarinu.
Dom zdravlja i Crveni krst Varvarin u inicijativama
Dom zdravlja “Vlastimir Godić” i Crveni krst iz Varvarina su učesnici i inicijatori brojnih manifestacija, koje su edukativnog karaktera i tiču se unapređenja svesti o zdravlju. Sve manifestacije su vezane za obeležavanje svetskih dana koji su vezani za brigu o zdravlju. Organizuju se različiti događaji i predavanja na teme koje su vezane za odgovarajući svetski dan.
Počev od Dana srca, Svetskog dana borbe protiv HIV-a, Svetskog dana hrane pa na dalje, nižu se brojne manifestacije koje zaposleni ovih dveju institucija pokreću širom opštine. One su namenjene svim kategorima i uzrastima, od predškolske dece i učenika nižih razreda, tinejdžera i adolescenata, pa do meštana zrelije životne dobi. Isto tako, realizuju se u svim mesnim zajednicama opštine Varvarin.
Manifestacije kao najlepša slika Temnića
Treba spomenuti da ovo nije kompletna slika kada se govori o manifestacijama Temnića. Navedene su samo one koje su bile aktivne proteklih godina, ili su nedavno pokretane. Veliki je broj onih koje su proteklih decenija uživale veliku popularnost i posećenost, kao što je bio dečiji festival “Otvorena školjka”. Svakako, sve one su prikaz svega onoga što opština Varvarin, njena priroda i ljudi mogu da ponude.