Od Vardara do Triglava

Pobratimstva Varvarina i Temnića

Pobratimstva između naselja su bila veoma popularna u vreme bivše Jugoslavije, a onda je usled zbivanja poslednje decenije XX veka ta tradicija počela da zamire. Ovo nije jugoslovenski patent, pošto savremeni koncept gradova pobratima počinje u Evropi završetkom Drugog svetskog rata. Nastao je kako bi se promovisali međusobno razumevanje, tolerancija i mir. 

Ista ili slična tradicija postoji u raznim delovima Evrope, nosi isti ili slične nazive. Ta tradicija se odnosi na koncept po kom se jedinice lokalne samouprave, gradovi ili opštine, uparuju sa ciljem negovanja političkih, ekonomskih odnosa i kulturno-istorijskih veza. Neke od starih veza su obnovljene, na neke ostaju lepa sećanja, ali se tradicija pobratimstva, vremenom oporavlja. Ova priča podseća na njih.

Pobratimstva u doba bratstva i jedinstva

Opština Varvarin je u doba socijalističke Jugoslavije imala razgranatu mrežu pobratimstava širom zemlje. Protezala su se od Slovenije na severu do Makedonije na jugu. Ona su istina pravljena prema određenom ključu, tako da su pobratimstva realizovana sa gradovima i mesnim zajednicama iz svake od bivših jugoslovenskih republika. Ipak, bez obzira na formu, suština je da su obeležila lepa vremena.

Posebno su bili popularni bratski susreti opština. Varvarin je tada bio u sklopu 12 bratskih opština i to su bile,Varvarin, Čačak, Bela Palanka, Suva Reka, Cazin, Bosanska Dubica, Probištip, Podravska Slatina, Garešnica, Ravne na Koroškem, Beočin i Ulcinj. Postojala su i individualna pobratimstva između mesnih zajednica opštine Varvarin, i nekih mesnih zajednica iz ovih opština, koja će biti pomenuta.

Varvarin je bio domaćin poslednjih susreta 12 bratskih opština 1988.godine, kada je centralna smotra održana na poligonu škole. Nastupala je i poznata muzička grupa Kerber. Tada su sve ekipe bile ugošćene u bratskim mesnim zajednicama opštine. Nakon ovog, susreti bratskih opština Jugoslavije više nisu održavani, a vremenom su prekidana i individualna pobratimstva mesnih zajednica.

Pobratimstva sa bratskim opštinama

Ukoliko danas pitate Varvarince ili meštane bilo koje mesne zajednice iz opštine da opišu svoja sećanja, ispričaće vam svoje uspomene na lepa i nezaboravna druženja. Ta druženja su se održavala jednom godišnje, sa uzajamnim posetama bratskih mesnih zajednica. Putovalo se širom Jugoslavije, a sa mesnim zajednicama su sklapana pobratimstva.

Garešnica

Garešnica u Hrvatskoj, je grad koji se nalazi u regiji Moslovina, današnjoj Bjelovarsko-bilogorskoj županiji. Domaćin Garešnice i mesna zajednica pobratim je bio Varvarin, sa kojim su održavani odnosi do poslednjeg okupljanja, a nakon raspada zajedničke države je ta tradicija prekinuta.

Ravne na Koroškem

Ravne na Koroškem je grad i upravno središte istoimene opštine Ravne na Koroškem, koja pripada Koruškoj regiji u Sloveniji. Domaćin ove opštine je bilo Selo Varvarin, takođe i pobratim mesne zajednice. Kao i u slučaju Garešnice, tradicija je 90-tih godina prekinuta.

Cazin

Cazin je opština koja pripada Federaciji Bosne i Hercegovine, u okviru današnjeg Unsko-sanskog kantona. Bačina, jedna od najvećih mesnih zajednica opštine Varvarin je bila domaćin Cazina i imala pobratimstvo sa mesnom zajednicom Pećigrad iz opštine Cazin.

Čačak

Čačak se nalazi u središnjem delu centralne Srbije, u Šumadiji. Pripada administrativno Moravičkom okrugu, i sedište istog se nalazi upravo u Čačku. Domaćin Čačka bila je mesna zajednica Gornji Katun, a i danas postoji veza između Varvarina i mesne zajednice Ljubić kod Čačka.

Probištip

Probištip je grad u Severnoj Makedoniji, u istočnom delu države, i sedište je istoimene opštine. Ovo rudarsko naselje, sastavljeno od gradskog i seoskog dela, pobratimske odnose gajilo je sa mesnom zajednicom Orašje, a oni su nastavljeni do danas jer je uspostavljena kulturna saradnja.

Ulcinj

Ulcinj je najjužniji grad danas crnogorskog, u vreme bivše Jugoslavije jadranskog primorja. Ovaj lep mediteranski grad koji se nalazi na mestu gde se reka Bojana uliva u Jadransko more bio je pobratim mesne zajednice Toljevac, koja je bila domaćin gostiju iz Crne Gore.

Beočin

Beočin je gradsko naselje u Srbiji, središte opštine Beočin u Južnobačkom okrugu. Iako administrativno pripada Bačkoj, teritorijalno pripada Sremu. Pobratimstvo Beočina i mesne zajednice Donji Katun koje je postojalo nekad do danas uspešno traje, sa uzajamnim susretima.

Bela Palanka

Bela Palanka je gradsko naselje u jugoistočnoj Srbiji, sedište opštine Bela Palanka, koja pripada Pirotskom okrugu. Domaćin bratske opštine Bela Palanka bila je mesna zajednica Maskare, i taj kontinuitet nije prekinut 90-tih godina, ali susreti nisu u skorije vreme održavani.

Podravska Slatina

Nekadašnja Podravska Slatina, danas samo Slatina, je grad u Hrvatskoj, u Virovitičko-podravskoj županiji. Domaćin ove opštine na bratskim susretima bila je mesna zajednica Donji Krčin, sa kojom je postojalo pobratimstvo, a susreti su prekinuti raspadom bivše Jugoslavije.

Kozarska Dubica

Nekadašnja Bosanska Dubica, danas Kozarska Dubica, je gradsko naselje i sedište istoimene opštine u Republici Srpskoj. Domaćin ove bratske opštine bila je mesna zajednica Obrež, najveća mesna zajednica opštine Varvarin. Ona je prekinuta, ali je KUD “Kolo” iz Obreža danas obnovilo tradiciju pobratimstava.

Suva Reka

Suva Reka je opština koja se nalazi na Kosovu i Metohiji, pripada oblasti Metohije i Prizrenskom okrugu. Domaćin ove bratske opštine bila je mesna zajednica Bošnjane, a postojalo je i pobratimstvo sa mesnom zajednicom Mušutište, aktivno sve do zbivanja u južnoj srpskoj pokrajini krajem 90-tih godina.

Bukovče kod Jagodine

Bukovče je mesna zajednica u opštini Jagodina, koja je jedna od većih u jagodinskoj opštini. Ova mesna zajednica je postala bratsko selo mesne zajednice Orašje od 1975.godine, nezavisno od susreta bratskih opština, i ta tradicija uzajamnih susreta postoji i danas.

Palešnik

Palešnik je naselje u Hrvatskoj, u sastavu opštine Hercegovac, Bjelovarsko-bilogorske županije, kojoj pripada i Garešnica. Ovo naselje je pobratimstvo imalo sa mesnom zajednicom Gornji Katun, a tradicija je prekinuta u isto vreme kada i sa većinom naselja iz bivših jugoslovenskih republika.

Današnje pobratimstvo

Većina pobratimstava koja su gajena tokom bivše Jugoslavije su doživela prekid, ako ne u vreme raspada bivše zajedničke republike, onda u kasnijim godinama. Neka od njih su uspela da prežive sva iskušenja vremena u kom živimo. Poslednjih godina se ova tradicija polako budi, što pokazuju i nedavni primeri novoustanovljenih pobratimstava.

Polzela je grad sa kojim je pobratimske odnose uspostavio Varvarin. Ovaj grad se nalazi u Sloveniji, a kao i Varvarin središte je istoimene opštine, i deo je Savinjske regije. Pobratimstvo Varvarina i Polzele datira od 2018.godine, kada je potpisana zajednička povelja. Obnavljanje tradicije podseća na lepe dane druženja i saradnje Varvarina i slovenačkih gradova.

Sličan trend se javlja i kod ostalih mesnih zajednica opštine Varvarin, bilo u vidu uspostavljanja nekih starih veza, ili izgradnjom novih. Posebna priča su pobratimstva koja su izgrađena putem kulturno-umetničke saradnje. Lokalna kulturno-umetnička društva su među najboljim ambasadorima opštine, kao i Srbije, a godinama unazad ona neguju pobratimstva koja traju i danas.

KUD “Jovan Kursula” i Ljubić kod Čačka

Pobratimstvo postoji između kulturno-umetničkih društava “Jovan Kursula” iz Sela Varvarin i “Tanasko Rajić” iz Ljubića. Ovo pobratimstvo je dugo oko dve decenije, kada su prvi put organizovani uzajamni susreti dvaju društava, i aktivno je do današnjih dana.

KUD “Vuk Karadžić” – Mesna zajednica Orašje

KUD “Vuk Karadžić” koje je osnovala Mesna zajednica Orašje, jedno je od najaktivnijih u opštini, sa tradicijom i kontinuitetom. Iako su susreti bratskih opština prekinuti, uspostavljeni su bratski susreti KUD “Vuk Karadžić” sa KUD “Zletovski Rudar” iz Probištipa te 1988.godine i oni traju do danas.

Dugo Polje kod Modriče u Republici Srpskoj je bratska mesna zajednica Orašja. Ovo pobratimstvo datira od 2010.godine, kada je prvi put organizovana uzajamna poseta i susreti. Ovo pobratimstvo i uzajamni odnosi dveju mesnih zajednica aktivno je do danas.