Biblioteka i bibliotekarstvo Varvarina i Temnića
Prošle godine je u Varvarinu obeležen jedan vek postojanja bibliotekarstva na području Temnića i opštine Varvarin. Istorija bibliotekarstva je u pravom smislu započela nakon Prvog svetskog rata, kada je osnovana prva biblioteka. Prvi pomeni sežu i ranije, od Janićija Popovića, profesora kruševačke niže gimnazije. Kao zaduženo lice sačinio je izveštaj i ostavio prve pisane tragove o čitalaštvu varvarinskog kraja.
Popović je u svojstvu školskog nadzornika obišao školske knjižnice Rasinskog kruga. On je 8. jula 1844. godine u svom izveštaju konstatovao da su knjižnice postojale u Varvarinu, Bačini, Donjem Krčinu, Maskaru i Obrežu. Tradicija čitalaštva je postojala i ranije, ali je prva biblioteka zvanično osnovana 1919.godine. Zato se ova godina uzima za prekretnicu u razvoju biblitekarstva varvarinskog kraja.
Počeci bibliotekarstva
U periodu između dva svetska rata, osim školskih knjižnica, značajan doprinos kulturi dale su crkvene i privatne biblioteke. Najveće postignuće bilo je osnivanje prvu biblioteke u Temniću, 1919.godine u Bačini, na inicijativu Dragića Joksimovića. Zvaničan naziv je bio Temnićka biblioteka, koja je imala i čitaonicu, kao i Pravila Temnićke biblioteke i čitaonice.
Dragić Joksimović je predano radio na razvoju biblioteke, pored toga što je bio inicijator osnivanja. Tokom godina je prikupio ogroman broj knjiga, časopisa, i novina, a bio je i izdavač i urednik tri broja Temnićkog zbornika. U međuratnom periodu ova biblioteka je imala svoj pečat i svoju slavu – Đurđevdan, kao i značajan broj čitalaca.
Biblioteka je radila do posle Drugog svetskog rata, kada je bila uništena iz ideoloških razloga, kao i sve što ima veze sa sećanjem na Dragića Jovanovića. Po naređenju novih vlasti knjige su bile izbačene na ulicu i spaljivane. Jedan deo knjižnog fonda je spašen i sačuvan zahvaljujući pojedinim meštanima koji su uspeli da sklone knjige i da ih sačuvaju od zaborava.
Posleratne čitaonice i knjižnice Temnića
Iako je knjižni fond najstarije biblioteke varvarinskog kraja posle Drugog svetskog rata spaljen, relativno brzo su otvorene nove. Akt je sam po sebi bio ideološki, premda i presedan, budući da je oduzimana i imovina koja nije spaljivana kao knjige ove biblioteke. Ipak, još krajem 40-tih godina zaživele su knjižnice po varvarinskim selima.
Narodna knjižnica u Bošnjanu osnovana je 08. januara 1948. godine zahvaljujući jednom entuzijasti Stojanu Canji Mihajloviću. Oj je u njoj dobrovoljno radio u popodnevnim satima, nakon završenih poljskih radova. Prva knjižnica i čitaonica je bila smeštena u zgradi tadašnje mesne zadruge. Tu je ostala do završetka Doma kulture 1953. godine, gde se i danas nalazi.
Knjige koje su dolazile od raznih darodavaca, ustanova i pojedinaca, a u početku se čitala prevashodno štampa. U početku je bilo knjiga razne sadržine: poljoprivrednih, političkih, stručnih, iz književnosti, a stalno se radilo na povećanju knjižnog fonda. Knjižni fond je odgovarao interesovanju i intelektualnom nivou čitalaca, a knjiga se sve više popularizovala u javnosti.
I u Varvarinu kao i u ostalim selima su posle Drugog svetskog rata bibliofili imali svoj kutak. Najpre su se okupljali u knjižari Staše Prokića, gde su obavljane i probe Kulturno-umetničkog društva “Abrašević”. Nakon toga je za kulturne potrebe određen i poseban prostor, a iz toga će se razviti prva posleratna biblioteka u Varvarinu.
Osnivanje Narodne biblioteke u Varvarinu
Odlukom Skupštine opštine od 25. decembra 1967.godine u Varvarinu je osnovana Narodna biblioteka kao samostalna ustanova. Njen prvi direktor je bio Radomir Anđelković, koji će imati veliku ulogu u njenoj transformaciji tokom 80-tih godina. Njena pretežna delatnost je bilo bibliotekarstvo, mada se i u to vreme bavila drugim aktivnostima na polju kulture.
Knjige su tokom godina nabavljane, i knjižni fond se vremenom sve više uvećavao. One su takođe dolazile i od raznih darodavaca, ustanova i pojedinaca. Isto tako nabavljane su i od prihoda koje je sama biblioteka ostvarivala organizacijom različitih kulturnih sadržaja. Vremenom je postala središte kulturnog živoota Varvarina i opštine, ali su i kapaciteti postali ograničeni da isprate sve delatnosti.
Zbog toga se javila potreba za trajnijim rešenjem, i za izgradnjom nove lokacije koja bi omogućila efikasan rad. Zgrada stare Narodne biblioteke u Varvarinu se nalazila na mestu stare Vojvođanske banke u Varvarinu, u nekadašnjoj kafani adaptiranoj za potrebe biblioteke. Nakon 2 decenije od osnivanja Narodna biblioteka će se preseliti na novu lokaciju u centru varoši, gde se i danas nalazi.
Izgradnja Doma kulture u Varvarinu
Mreža Narodne biblioteke u Varvarinu se razgranala 1971.godine. Tada su osnovana odeljenja po selima Obrež, Bačina iBošnjane, a kasnije Donji Krčin i Zalogovac. Ovo je predstavljalo temelj za dalji korak u razvoju biblioteke i kulturnog života u Varvarinu, osnivanje Doma kulture. Taj projekat će biti realizovan tokom naredne decenije.
Dom kulture je nastao spajanjem Narodnog univerziteta i Narodne biblioteke, 1979-1980.godine. Značajnu ulogu u realizaciji ovog projekta imao je Radomir Anđelković, prvi direktor Narodne biblioteke, i u to vreme sekretar SIZ-a. Na svečano otvaranje dolazi ministar kulture Vasilije Tapušković, budući da je Dom kulture građen pod pokroviteljstvom Ministarstva za kulturu.
Svečano otvaranje je priređeno 4.jula 1988.godine, na Dan borca, pod imenom “Heroj Mirko Tomić”. Konačnim preseljenjem u novu zgradu stekli su se svi uslovi za normalan rad biblioteke. Od tada pa do danas ona kontinuirano radi, a za to su se starali brojni istaknuti pojedinci kao direktori ustanove. Bili su među njima profesori Toplice Simić i Dragica Dakić, Slavoljub Milošević, Slavoljub Savić i Zorica Savić, Nadica Vasić, i današnji Goran Ćeličanina, poznati umetnik i karikaturista.
Opštinska biblioteka Varvarin danas
Današnji naziv Opštinska biblioteka Varvarin ustanovljen je odlukom Ministarstva kulture i opštine Varvarin. Pod starim nazivom biblioteka je radila do 2005.godine. Tada je Dom kulture ponovo promenio naziv, u skladu sa izmenama Zakona o kulturi, i postaje biblioteka. Opštinska biblioteka je pristupila i sistemu uzajamne katalogizacije – COBISS.
Biblioteka danas radi pod nazivom Opštinska biblioteka Varvarin. Poseduje fond od oko 40.000 knjiga, i ima više ogranaka u okviru temnićkog kraja: Bačina, Bošnjanu, Zalogovac, Obrež. Većina ovih ogranaka je osnivana u posleratno doba, kao na primer u Bačini, Bošnjanu i Obrežu, 1971.godine. Najmlađa je osnovana u Zalogovcu 1998.godine, sa područjem koje pokriva i Marenovo i Parcane.
Svake godine u oktobru se organizuje akcija besplatnog upisa dece predškolskog uzrasta i učenika prvog razreda osnovne škole. Akcija se vrši u centralnoj, kao i svim područnim bibliotekama. U biblioteci se održavaju različita predavanja iz raznih oblasti, izložbe, promocije knjiga, kao i kulturne manifestacije. Najpoznatije i najdugovečnije su “Susreti sela” i “Temnićki natpis”. U sastavu Biblioteke u Varvarinu radilo je i amatersko pozorište u Varvarinu.